Lazarus etkisi, diğer adıyla lazarus refleksi, beyin ölümü gerçekleşmiş insan veya hayvanların kısmi veya doğrudan hareket etmesine verilen addır.
Bu fenomen, adını İncil’de geçen Lazarus’tan alır çünkü Yuhanna İncili‘nde İsa’nın Lazarus’u ölüyken dirilttiğinden bahsedilir.
Lazarus Etkisi ve Bilimsel Tarafı
Olay oldukça basittir. Özellikle balıklarda görülen bu refleks insanlar da dahil hemen hemen bütün omurgalı hayvanlarda görülme ihtimali bulunmaktadır. Bildiğiniz gibi sinir hücrelerimiz olan nöronlar, elektobiyokimyasal yollarla, yani elektiriği biyokimyasal yollarla ileten hücrelerimizdir.
Aktarılan bu elektrik sinyaline ise ”aksiyon potansiyeli” denir. Zaten bu sayede beynimizden gelen elektrik sinyalleri bu hücrelere aktarılır ve biz hareket ederiz. Fakat bazen ölü bireylerde aksiyon potansiyeli birikmiş olabiliyor ve bu aksiyon boşaldığında ise vücuttaki bazı kaslar hareket edebiliyor.
Kafası kesilen hayvanlarda dahi Lazarus etkisi gözlemlenebilir çünkü bu refleks beyin tarafından değil omurilik tarafından kontrol edilir. Bu yüzden beyin ölümü gerçekleşen bireyler solunum cihazlarından ayrılırken anlık vücutlarında kasılma ve hareketler gözlemlenir.
Ortalama her üç ölümden birinde bu olay çeşitli yollarla gerçekleşir ve ölen kişilerin yakınlarında geçici psikolojik sorunlara yol açabilir. Geçmişte bilimsel bilgilerden haberdar olmayan kişiler bu olaya manevi anlamlar ekleseler de tamamen bilimsel temelleri olan sıradan bir durumdur.
Lazarus belirtisi bir omurilik refleksi olarak adlandırılıyor. 2000 yılında American Academy of Neurology dergisinde yayınlanan bir çalışmada, solunum cihazından ayrılan beyin ölümü hastalarının yüzde 39’unda Lazarus refleksi gözlenmiş. Lazarus refleksi oluşması için beyin aktivitesi gerekmiyor.